Blog

Functional Yoga in Leiden: Waarom het niet uitmaakt, of je neus wel of niet bij je knieën komt in een vooroverbuiging 

Jouw lichaam is uniek! Daarom is het belangrijk dat jouw yoga practice past bij jouw lichaam.

We gebruiken de bewegingen en houdingen om in het lichaam te komen, en niet andersom (het lichaam gebruiken om jezelf in een bepaalde houding te forceren).

Het lijkt logisch, maar we handelen er niet altijd naar. In deze blog wil ik het hebben over het verschil tussen een esthetische en een functionele benadering van een yoga houding. Om te beginnen is het goed om eerst even stil te staan bij het feit dat we ons vaak spiegelen aan een bepaalde norm.

Het gemiddelde 

Vaak gaan we uit van een soort ‘standaard’. Dat kan een gemiddelde zijn (gemiddelde lengte, gemiddelde bloeddruk, etc) of dat wat wij als ‘standaard’ of ‘normaal’ zien (in onze maatschappij is dat op dit moment nog vaak: blank, mannelijk, rond de 30).

Wat betreft het eerste: het fascinerende aan het gemiddelde is, dat in de werkelijkheid niemand er precies zo uit ziet. Misschien is iemand qua lengte precies gemiddeld, maar op andere kenmerken zal hij/ zij dan weer afwijken. In de link hieronder zie je een afbeelding van de gemiddelde Nederlander, ontworpen door de TU Delft. Degene zegt er ook meteen bij: als je iets ontwerpt voor de gemiddelde mens, zal het de helft niet passen….dat geldt niet alleen voor een fietshelm, maar ook voor een yoga houding.

https://www.quest.nl/mens/lifestyle/a26281801/gemiddelde-nederlander-ziet-er-zo-uit/ 

Een kleine zijsprong over het tweede, ‘het normale’: het kan zelfs levensgevaarlijk zijn om uit te gaan van een standaard/ normaal, waaraan de helft van de mensen niet voldoet of anders is: Volgens een Amerikaans onderzoek zouden vrouwen bij een auto-ongeluk 73% meer kans maken om zwaar gewond te raken, omdat de crash test dummies, waarmee de veiligheid in auto’s getest wordt, gebruik maken van een ‘gemiddeld’ mannelijk lichaam, en vrouwen vaker en sterker van dit gemiddelde afwijken dan mannen.

Bij een hartinfarct werd tot voor kort met name naar symptomen gekeken, die veel bij mannen voorkomen met een hartinfarct. Een ‘vrouwelijke hartinfarct’ blijkt andere symptomen te hebben en werd (wordt?) daardoor regelmatig gemist.

http://www.hartvoorvrouwen.nl

Bij yoga gaat het meestal gelukkig niet direct om leven en dood, maar het wel of niet respecteren van je lichamelijke individualiteit kan wel voor blessures zorgen/ deze voorkomen en je yoga beoefening inzichtgevend en vreugdevol of frustrerend laten zijn.

Onze lichamen zijn verschillend op allerlei gebieden: sommige verschillen zijn makkelijk te zien, zoals lengte, kleur van huid/haar/ogen, leeftijd… Als ik in de supermarkt niet bij het bovenste schap kom, dan vraag ik gewoon iemand die langer is dan ik om te helpen, en ervaar ik dit niet als falen van mezelf. Ik probeer dan ook niet harder mijn best te doen, in de hoop dan wellicht nog een paar centimeter te groeien.

Andere verschillen zien we niet: zoals de samenstelling van de hormonen of de individuele botstructuur. Het laatste kan een grote rol spelen in welke houdingen voor ons wel of niet toegankelijk zijn, maar wordt snel vergeten, juist omdat het van buiten niet zichtbaar is (de yogi die met Roentgen ogen kan kijken, moet nog geboren worden). Hier is het dus best mogelijk, dat je toch probeert harder te werken, meer je best te doen, om hierdoor een bepaalde houding te bereiken.

Er bestaat geen enkele yoga houding, die door iedereen gedaan kan worden en er bestaat ook geen enkel lichaam, dat alle yoga houdingen zou kunnen uitvoeren, ook al zou degene zijn hele leven niets anders doen, dan yoga houdingen te oefenen…

Esthetisch vs functioneel 

Bij een esthetische benadering van yoga hebben we een bepaald visueel beeld van een houding en proberen we ons lichaam zo veel mogelijk precies in die houding te brengen. De aanwijzingen om in de houding te komen zijn gericht op de positionering van de lichaamsdelen. De voeten moeten zo en zo ver uit elkaar en in een hoek van ….graden ten opzichte van elkaar, de knie moet op die en die plek geplaatst worden, de armen op….hoogte en in deze richting wijzend…etc.

Dit heeft voordelen: Het aantrekkelijke hieraan is de eenduidigheid. Dit maakt het in eerste instantie makkelijker zowel voor de yoga leraar als ook voor de deelnemende yogi. De leraar hoeft maar een enkele instructie te geven voor de hele groep, en de instructie blijft ook iedere keer hetzelfde bij deze houding. Voor de yogi is het hierdoor makkelijker te onthouden en makkelijk om vast te stellen of hij/ zij het ‘goed’ of ‘niet goed’ doet – tenminste: daar lijkt het dan op.

Voor sommige lichamen zullen deze instructies absoluut passend zijn en heel goed werken. Als dat voor jou het geval is: geniet er vooral van.

Met grote waarschijnlijkheid geldt dit niet voor iedereen die aan dezelfde yogales deelneemt. Misschien heb je soms het gevoel te falen, omdat het je maar niet lukt om je hand ergens te brengen, of je plaatst je benen en je bekken ‘juist’, maar het voelt bijzonder oncomfortabel, misschien zelfs pijnlijk, en ontspannen is eigenlijk niet mogelijk. Het voelt dan meer als de houding ‘volhouden’.

Dat is zonde en ook helemaal niet nodig wanneer je de focus verschuift van hoe een houding er van buiten uit zou moeten zien naar wat de functie van een houding is/ hoe de houding van binnen voelt.

In dit stukje wil ik het houden bij fysieke functies die een houding kan hebben. Daarnaast is er natuurljk nog meer mogelijk: je kunt yoga oefeningen gebruiken als voorbereiding op Pranayama (ademoefeningen),voor stressreductie, je spirituele ontwikkeling en meer….

Op lichamelijk gebied kun je globaal stellen dat een houding of spieren stretcht / voor ruimte zorgt of spieren laat samentrekken waardoor de spieren sterker worden. In het lichaam werken deze twee functies altijd samen: als je aan de ene kant iets rekt, betekent dit, dat aan de andere kant iets samen moet trekken.

Vooroverbuiging met neus op je knieën 

Voor veel mensen zal het niet mogelijk zijn om in Paschimottanasana (zittende vooroverbuiging) met de neus bij de knieën te komen, of ook maar ergens in de buurt daarvan.
Als dat bij jou ook geval is, hoef je niet jaloers  naar je buurvrouw te kijken, die het wel kan, of een beetje harder aan je benen te trekken om er misschien toch te komen.

Als je de houding gebruikt omdat je de hamstrings (spieren aan de achterkant van de bovenbenen) wilt strekken, en je voelt een strekking in dit gebied, terwijl je nauwelijks naar voren buigt, dan vervult de houding daarmee zijn functie en het idee over het ‘plaatje’ kun je loslaten! 

Andersom zal een heel lenig persoon wellicht juist wel helemaal plat liggen met bovenlichaam op de benen, maar geen fysieke sensatie voelen, waardoor je mogelijk juist naar een andere variatie zou moeten zoeken, om dezelfde functie (namelijk strekking aan de achterkant benen) te ervaren. Of tot de conclusie komen, dat voor deze persoon verder strekken van dit gebied, dat al heel open is, helemaal niet nuttig en functioneel is en deze persoon gewoon ontspannen in haar hele diepe vooroverbuiging laten, maar verder in de les juist op ontwikkeling van kracht focussen. Dit is immers voor het van nature heel lenige lichaam mogelijk belangrijker voor een goed evenwicht tussen kracht/ stabiliteit en ruimte/ flexibiliteit (stira en sukha).

Een esthetische benadering wordt geprikkeld door de visuele tijd waarin we leven en waar veel dingen vooral heel aantrekkelijk voor het oog gepresenteerd worden: een extreem lening vrouwelijk jong yoga lijf op een tropisch eiland in een ingewikkelde houding met een regenboog legging en een kleurrijke fruit smoothie erbij… zoiets…

En daar is voor degene zelf die ervan kan genieten natuurlijk helemaal niks mis mee. Alleen is niets daarvan een voorwaarde om yoga te kunnen doen.
Dat mag je net zo goed oud en stijf in een hoekje in je niet helemaal opgeruimde woonkamer doen. 

Wat ik wil zeggen: wees je ervan bewust wanneer je probeert aan een ‘plaatje te voldoen’. En na het lezen van dit stukje heb je hopelijk iets duidelijker, dat dat niet alleen niet nodig, maar wellicht ook helemaal niet nuttig en gezond is, om naar dat plaatje te streven. 

Probeer in je yoga van binnenuit te luisteren en niet zozeer van buitenaf naar jezelf te kijken. Realiseer je dat de fysieke houdingen ook een fysieke functie hebben, en dat het vervullen van deze functie, bij elk lichaam tot een andere expressie/ uiterlijke verschijningsvorm zal leiden.

 Geniet van de verschillen in de groep en van de individualiteit van elk lichaam.

Wees dankbaar voor jouw lichaam zoals het jou is gegeven. Met al zijn sterke en kwetsbare kanten is het jouw huis op aarde en dient hij jou elke dag zo goed als het gaat. Zorg dus ook goed voor dit lichaam, je hebt er maar een.

En voel je verbonden met iedereen in de groep in het streven naar een goede zorg voor lichaam en ziel.

Meer weten over Functional yoga?
Ik (Mirja) heb mijn eerste yoga opleiding gevolgd bij Anat Geiger en Marcel van der Vis Heijl https://tfyteachertraining.com, die volgens deze visie werken.  Zij zijn wederom leerlingen van Paul en Suzy Grilley https://www.paulgrilley.com , die deze zienswijze mogelijk als eerste zo uitgebreid uitgewerkt en verwoord hebben.

Een heel uitvoerig boek (voor wie echt diep erin wil duiken of zelf een opleiding op dit gebied overweegt) is geschreven door Bernie Clark: Your Body. Your Yoga (tot nu toe zijn 2 delen gepubliceerd).

Benieuwd naar  een les Functional Yoga?

Functional Yoga is geen yoga stijl op zich. De inzichten over individuele anatomie zijn toepasbaar in elke vorm van yoga. Ik gebruik het in mijn vinyasa, hatha en yin lessen  door regelmatig te benoemen wat de fysieke functie is van een houding en opties te geven, als een variatie voor jou niet werkt. Ook onze docente heeft een Functional Yoga Training gevolgd. Wil je een les vanuit deze achtergrond proberen?

Maandag 18.45 uur Gentle Hatha Yoga, 20.30 uur Vinyasa Yoga

Dinsdag 18.45 uur Vinyasa Yoga

Woensdag 9.00 uur Vinyasa Yoga, 10.45 en 20.30 uur Gentle Hatha Yoga, 18.45 Yin Yoga,

Vrijdag 9.00 uur Gentle Hatha Yoga

Vond je dit nuttig/ interessant? Binnenkort komt een vervolg:
Wij kijken (in tekst en/of een korte video) naar wat je op het fysiek vlak kan weerhouden om in een bepaalde houding te komen (spanning/tensie en compressie) 

en we hebben het over individuele variaties in het skelet en het effect ervan op bepaalde yoga houdingen.